Bombardy

 Madfa-Modfa-arabska broń artyleryjska stosowana w 13 wieku,rodzaj działa.Była to początkowo krótka ,drewniana,a pózniej żelazna rura umocowana na drewnianej obsadzie-podporze,ładunkiem był proch z mieszaniny saletry 6części,węgla 2części,siarki0,5części,a pociskiem bondok (arab gałka,kulka, orzech),kamienna kula lub strzała.Bombarda pierwsza prymitywna forma działa ,rozwinięta w 14-15wieku.Początkowo tworzyły rury złożone z kilku warstw żelaznych listew połączonych pierścieniami w ten sposób tworzyły przewód zbliżony do przewodu lufy.Następnie zaczęto je odlewac z brązu.Charakteryzowały się dużymi kalibrami, krótką lufą oraz wydłużoną komorą prochową na 5 kalibrów a lufy na 1,5 kalibra,a średnica komory prochowej około 0,2 kalibra.Foglerz lekkie odtylcowe działo żelazne miotające ołowiane kule,używane w 15-16wieku do obrony miast i twierdz.Miały prochownice tj.4-5 wymiennych komór nabojowych z ładunkami prochowymi które wkładano do specialnego wydrążenia w dennej części lufy.Dzięki temu odznaczał się większą szybkostrzelnością.Podczas insekurecji kościuszkowskiej w 1794r stosowano śmigownice o konstrukcji takiej jak foglerze.